Aby dojsc do przyczyn konfliktu na Dalekim Wschodzie (1941 – 1945) trzeba uwaznie przyjrzec sie zarowno owczesnemu Cesarstwu Japonii, jak i panstwom, ktore sila rzeczy znalazly sie razem w nim, badz to jako sojusznicy lub przeciwnicy Japonii, Niemiec i Wloch, ze o pomniejszych sojusznikach/przeciwnikach nie wspomne.
Konflikt na rozleglych obszarach Azji i w akwenie Oceanu Spokojnego poza tym mial rowniez podloze dazen niepodleglosciowych wielu kolonii brytyjskich, holenderskich, francuskich, a takze protektoratow amerykanskich i japonskich.
Jednak to Panstwo Srodka – Chiny, poprzez swa wewnetrzna slabosc, destabilizujace ruchy komunistyczne (to nieco pozniej), a takze przez swoj ogromny teren – sprowokowalo Cesarstwo Japonii do zainicjowania polityki ekspansjonistycznej, nazwanej tworzeniem Zony Prosperity, tak jakos eufeministycznie im to wyszlo.
Cesarstwo Japonii, zanim zostalo uznane jako imperium, bylo do restauracji/rewolucji Meiji (1868r.) szogunatem (i tu dochodzimy poprzez mgle wschodnioeuropejskiej niewiedzy do lzawego serialu telewizyjnego « Ptaki ciernistych krzewow », wiec nie bede tlumaczyl co to szogunat, bo wszyscy wiedza), z dynastia Tokugawa, jako panujaca. Szogunat dal Japonii 200 lat spokoju wewnetrznego, ale jednoczesnie odizolowal wyspy i to skutecznie od swiata zewnetrznego, co przynioslo zacofanie cywilizacyjne, a technologiczne przede wszystkim. Owa Epoka Meiji, to wlasnie bylo nic innego, jak odzew przebudzonego spoleczenstwa japonskiego na nagle stwierdzenie faktu, ze samuraje, Tokugawa, ich kodeksy i ostre samurajskie katana sa niczym wobec broni palnej, a przede wszystkim wobec wynalazku Fenicjan, tj. normalnego handlu i jakiegokolwiek systemu monetarnego, ktorego o zgrozo Japonia nie miala.
Nie bede sie wdawal w szczegolowy opis rewolucji i powstania przeciwko ostatniemu z siogunow, bo to by niepotrzebnie rozmylo glowny watek, jakim jest przeciez przebieg wojny na Pacyfiku. Efektem przewrotu bylo ustanowienie Cesarzem Mutsuhito, przeniesienie stolicy z Kioto do Edo i zmiana nazwy tego ostatniego miasta na Tokio (w wolnym tlumaczeniu : wschodnia stolica).
Prawdziwa rewolucja nastapila jednak w prawie wszystkich sektorach, ktore charakteryzuja cywilizacje technologiczna i dopiero to ukazuje nam, jakiego skoku dokonalo Cesarstwo Japonii w ciagu trwania Epoki Meiji (1868 – 1912).
Przede wszystkim zniesiono struktury feudalne, wprowadzono powszechne szkolnictwo, stypendia dla studiujacych za granica, powolano do zycia sluzbe zdrowia. Nieprawdopodobnym moze sie to wydawac, ale dopiero wtedy w Japonii utworzono nowoczesne aparaty administracji panstwowej, sprawiedliwosci i bankowy (razem z jednolitym sytemem monetarnym). Wprowadzono obowiazek sluzby wojskowej. Armia ladowa byla szkolona na wzor pruski, marynarka wojenna miala dryl brytyjski.
Epoka Meiji, to rowniez pierwsze spozywanie owocow postepu i bezwzgledna walka Cesarstwa o uznanie przez swiatowe potegi.
W tym okresie rowniez na skutek zadzialania nowoczesnych mechanizmow kapitalistycznych doszlo w Cesarstwie Japonii do nieuniknionych napiec w nowo powstalych strukturach spolecznych, co zaowocowalo spisaniem Konstytucji (1889) i powstaniem parlamentu (1890). W przeciwienstwie jednak do innych nowoczesnych monarchii, konstytucja wzmocnila tylko absolutyzm cesarski.
Dwie blyskotliwie wygrane wojny z tego okresu : z Chinami (1894-1895) i z Rosja (1904 – 1905) spowodowaly, ze Cesarstwo Wielkiej Japonii stalo sie mocarstwem na skale swiatowa, takze zdobycze terytorialne : Korea, Formoza (Tajwan), Wyspy Riukiu, czy poludniowy Sachalin spowodowaly zainicjowanie imperialistycznego kursu w polityce zagranicznej, narodziny rzeczywistego nacjonalizmu japonskiego, a takze dalekosiezne plany opanowania kontynentu azjatyckiego, glownie Chin.
Ah, Chiny..
Nie mialy takiego szczescia, jak ich historyczni uczniowie (Japonia).
Lezaly na kontynencie i byly bardziej podatne na destabilizujace sily, ktora niszczyly wladze centralna. To przeciez po przegranej wojnie z Japonia (1894-1895) , ktora zakonczyla sie podpisaniem w kwietniu 1895 r. traktatu z Shimonoseki, Chiny zobowiazaly sie do zaplaty 200 mln taeli srebra (tael to dawna chińska srebrna moneta) tytulem odszkodowań wojennych oraz oddania Japonii: półwyspu Liaodong, Tajwanu i Peskadorow (Wyspy Rybackie).Niewaznym jest, z wkrotce potem pod wplywem naciskow Imperium Rosyjskiego, Japonczycy musieli zwrocic Liaodong Chinom za rekompensatę 30 mln taeli srebra.
W chińskim nacjonalizmie wojna jiawu (Ta wojna) zajmuje wazne miejsce jako najgorsze z ponizen w tzw. stuleciu upokorzen. W oczach Chinczykow kleska z reki Japonczykow przewyzsza bowiem porazki, jakie poniosly Chiny w czasie “wojen opiumowych” (nie bede ich omawial, choc tez ciekawe) z ręki zachodnich mocarstw. Dzieje sie tak dlatego, ze Chiny zwykly uwazac Japonie za swego „ucznia” czy tez „mlodszego brata”, ktory zawdziecza im cywilizacje.
